به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس موسسه ISC گفت: در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC- ۲۰۲۳ تعداد ۴۳ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران حضور دارند.

فاضل زاده اظهار داشت: مؤسسه ISC به‌عنوان مرجع رتبه‌بندی ملی دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور، از سال ۲۰۱۸ در کنار رتبه‌بندی دانشگاه‌های داخلی، رتبه بندی دانشگاه‌های جهان را نیز آغاز کرد. رتبه‌بندیهای بین‌المللی ISC شامل رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان، دانشگاه‌های جهان اسلام، رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشورهای عضو D۸ و رتبه‌بندی موضوعی دانشگاه‌های جهان است.

اولین نسخه رتبه‌بندی موضوعی دانشگاه‌های جهان، بانام ISC World University Rankings by Subject در سال ۲۰۱۹ منتشرشده و امسال برای پنجمین سال پیاپی این رتبه‌بندی را انجام داده است. در ادامه روش‌شناسی و نتایج این رتبه‌بندی آورده می‌شود.

روش‌شناسی رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC

رئیس مؤسسه ISC گفت: در رتبه‌بندی جهانی ISC بر اساس موضوع، از طرح تقسیم‌بندی سلسله مراتبی OECD استفاده‌شده است. در این طرح، کلیه حوزه‌های موضوعی در ۶ رده اصلی و ۴۲ زیررده قرار می‌گیرند. ۶ رده اصلی در این طرح عبارت از: علوم طبیعی، مهندسی و فناوری، پزشکی و بهداشت، علوم کشاورزی و دامپزشکی، علوم اجتماعی، علوم انسانی و هنر است.

وی ادامه داد: در رتبه‌بندی موضوعی ISC، دانشگاه‌های هدف به‌منظور رتبه‌بندی در هر حوزه موضوعی، دانشگاه‌هایی می‌باشند که به لحاظ تعداد انتشارات در آن حوزه جز ۷۰۰ دانشگاه اول جهان باشند و در بازه زمانی سه ساله (۲۰۲۱-۲۰۱۹)، حداقل ۱۵۰ مدرک در هر آن حوزه موضوعی منتشر کرده و در پایگاه InCites ثبت شده باشند.

فاضل زاده خاطرنشان کرد: دانشگاه‌های اعلام‌شده در رتبه‌بندی در هر حوزه موضوعی درنهایت به‌صورت درهمکرد و نیز بر اساس قاره و کشور و… اعلام خواهند شد. رتبه‌بندی موضوعی ISC، بر اساس ۳ معیار کلی پژوهش، فعالیت بین‌المللی و نوآوری انجام می‌گیرد. که معیار پژوهش به دلیل اهمیتی که دارد، بیشترین وزن را به خود اختصاص داده است. جدول یک معیارها و شاخصهای رتبه‌بندی موضوعی ISC را با ضرایب اختصاص داده نمایش می‌دهد.

دانشگاه‌های اول تا پنجم جهان در حوزه‌های اصلی موضوعی در جدول ۲ نشان داده‌شده است.

جدول ۲. دانشگاه‌های اول تا پنجم جهان در حوزه‌های اصلی رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳

حضور ۴۳ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳

رییس موسسه ISC گفت: در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳ از جمهوری اسلامی ایران ۴۳ دانشگاه حضور دارند که در حوزه‌های مختلف موضوعی حائز رتبه شده‌اند. حضور دانشگاه‌ها در رتبه‌بندی موضوعی ISC در سالهای مختلف در جدول ۳ نشان داده‌شده است.

حوزه علوم طبیعی

فاضل زاده گفت: در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳ شاهد حضور دانشگاه‌های برتر کشور در ۶ رشته از ۷ رشته حوزه علوم طبیعی شامل: ریاضیات، علوم کامپیوتر و اطلاعات، علوم فیزیکی، علوم شیمی، زمین و علوم محیطی و علوم زیستی در جمع برترین دانشگاه‌های دنیا هستیم.

در این حوزه در سال ۲۰۲۳، دانشگاه تهران با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه اول و دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، تربیت مدرس و علوم پزشکی تهران با جایگاه ۶۰۰-۵۰۱ رتبه دوم را کسب کردند.

حوزه مهندسی و فناوری

وی افزود: در حوزه مهندسی و فناوری در ۱۱ رشته رتبه‌بندی صورت پذیرفته است که دانشگاه‌های ایران در هر ۱۱ رشته حضورداشته است که دانشگاه تهران با رتبه ۱۵۰ رتبه اول و دانشگاه صنعتی شریف با جایگاه ۳۰۰-۲۵۱ رتبه دوم و دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر و علم و صنعت ایران با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه سوم را کسب کردند.

حوزه پزشکی و بهداشت

در حوزه پزشکی و بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران با جایگاه ۳۰۰-۲۵۱ رتبه اول، علوم پزشکی شهید بهشتی با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ رتبه دوم و علوم پزشکی ایران با جایگاه ۴۵۰-۴۰۱ رتبه سوم را کسب کردند.

حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی

در حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی، دانشگاه تهران با رتبه ۱۴۴ در رتبه اول، دانشگاه تربیت مدرس با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و صنعتی اصفهان و دانشگاه ارومیه با جایگاه ۴۵۰-۴۰۱ به‌صورت مشترک رتبه سوم را کسب کردند.

حوزه علوم اجتماعی

در حوزه علوم اجتماعی تنها دانشگاه تهران حضور دارد و موفق به کسب جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ شد.

حوزه علوم انسانی و هنر

در حوزه علوم انسانی نیز دانشگاه تهران موفق به کسب جایگاه ۶۰۰-۵۰۱ شده است و در هیچ‌کدام از رشته‌های این حوزه، دانشگاهی از ایران حضور ندارد.

جزییات بیشتر در مورد جایگاه دانشگاه‌های ایران در حوزه‌های اصلی رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-2023 اینجا قابل مشاهده است.

وضعیت رشته‌های مختلف در حوزه‌های موضوعی ISC-2023:

رشته‌های حوزه علوم طبیعی Natural Sciences

فاضل زاده در ادامه در خصوص رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳ در حوزه علوم طبیعی گفت: در رشته ریاضیات، دانشگاه علم و صنعت ایران با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه اول، دانشگاه تهران با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ رتبه دوم را به دست آوردند.

در رشته علوم کامپیوتر و اطلاعات دانشگاه تهران با جایگاه ۲۲۳ رتبه اول، صنعتی شریف با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و صنعتی امیرکبیر با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ رتبه سوم را کسب کردند.

در رشته علوم فیزیکی دانشگاه تهران با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱، دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، صنعتی اصفهان و صنعتی شریف با جایگاه ۶۰۰-۵۰۱ به‌صورت مشترک رتبه دوم را کسب کردند.

در رشته علوم شیمی دانشگاه تهران با رتبه ۱۳۰ رتبه اول و دانشگاه صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی شریف و تربیت مدرس با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ به‌صورت مشترک رتبه دوم را کسب نمودند.

در رشته زمین و علوم محیطی دانشگاه تهران ۱۲۸ رتبه اول و دانشگاه تربیت مدرس و تبریز با جایگاه ۴۵۰-۴۰۱ به‌صورت مشترک رتبه دوم و دانشگاه شیراز با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱ رتبه سوم را کسب کردند.

در رشته علوم زیستی دانشگاه علوم پزشکی تهران با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ رتبه اول و دانشگاه تهران با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱ رتبه دوم را کسب کردند.

رشته‌های حوزه مهندسی و فناوری Engineering and Technology

وی در ادامه افزود: در رشته مهندسی عمران دانشگاه‌های تهران با رتبه ۶۸، صنعتی شریف با رتبه ۱۴۸، علم و صنعت ایران با رتبه ۱۵۴، تربیت مدرس با رتبه ۱۸۹، صنعتی امیرکبیر با رتبه ۲۰۲ جایگاه اول تا پنجم را کسب کردند.

در رشته مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران با جایگاه ۲۵۱-۳۰۰ رتبه اول، صنعتی امیرکبیر با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ در رتبه دوم قرار گرفتند.

در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه‌های تهران رتبه ۴۹، علم و صنعت ایران با رتبه ۶۵، صنعتی شریف با رتبه ۱۱۴، صنعتی امیرکبیر با رتبه ۱۳۶، صنعتی نوشیروانی بابل با رتبه ۱۷۳ به ترتیب جایگاه اول تا پنجم کشور را کسب کردند.

در رشته مهندسی شیمی دانشگاه تهران با رتبه ۹۹، صنعتی امیرکبیر با رتبه ۱۶۵، علم و صنعت ایران با رتبه ۱۷۱، دانشگاه تبریز با رتبه ۱۷۹، صنعتی شریف با رتبه ۲۱۲ و تربیت مدرس با رتبه ۲۴۵ به ترتیب رتبه‌های اول تا ششم کشور را کسب کردهاند.

در رشته مهندسی مواد دانشگاه تهران با رتبه ۱۵۱، صنعتی امیرکبیر با رتبه ۲۳۲، صنعتی شریف با رتبه ۲۳۶، علم و صنعت ایران با رتبه ۲۴۲ به ترتیب رتبه اول تا چهارم کشور را کسب کردند.

در رشته مهندسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران با رتبه ۱۴۶، علوم پزشکی تهران با رتبه ۱۴۸، دانشگاه تهران با رتبه ۱۸۶، علوم پزشکی شهید بهشتی با رتبه ۲۰۹ و صنعتی امیرکبیر با رتبه ۲۲۵ به ترتیب رتبه اول تا پنجم کشور را کسب کردند.

در رشته مهندسی محیط‌زیست دانشگاه تهران با رتبه ۷۳ رتبه اول، علم و صنعت ایران با رتبه ۲۲۶ رتبه دوم، صنعتی شریف با رتبه ۲۴۶ در جایگاه سوم قرار گرفت.

در رشته مهندسی بیوتکنولوژی محیطی دانشگاه تهران با رتبه ۲۰۵، علوم پزشکی تهران با رتبه ۲۰۸ به ترتیب رتبه اول و دوم کشور را کسب کردند.

در رشته مهندسی بیوتکنولوژی صنعتی دانشگاه علوم پزشکی تهران رتبه ۲۹ را کسب کرد.

در رشته مهندسی فناوری نانو دانشگاه تهران با جایگاه ۳۰۰-۲۵۱ در رتبه اول و صنعتی شریف با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه دوم و علوم پزشکی تهران با جایگاه ۴۵۰-۴۰۱ در جایگاه سوم قرار گرفتند.

در سایر رشته‌های مهندسی و فناوری (شامل: مهندسی چند رشته‌ای، مهندسی صنایع، مهندسی تولید، علوم و فنون غذایی، مهندسی ابزار دقیق، ریزبینی، علوم تصویربرداری و فناوری عکاسی، طیف‌سنجی) دانشگاه تهران با رتبه ۱۲۴، صنعتی امیرکبیر و صنعتی شریف با جایگاه ۴۰۰-۳۵۱ و تربیت مدرس با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱ در رتبه اول تا سوم قرار گرفتند.

رشته‌های حوزه علوم پزشکی و بهداشت Medical and Health Sciences

رئیس مؤسسه ISC درباره نتایج رتبه‌بندی حوزه علوم پزشکی و بهداشت گفت: در رشته پزشکی پایه دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه ۱۹۶، علوم پزشکی شهید بهشتی با جایگاه ۳۰۰-۲۵۱، علوم پزشکی با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه اول تا سوم را کسب کردند.

در رشته پزشکی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه اول، علوم پزشکی ایران و علوم پزشکی شهید بهشتی با جایگاه ۴۰۱-۴۵۰ به‌طور مشترک رتبه دوم را کسب کردند.

در رشته علوم بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه ۱۸۹ رتبه اول، علوم پزشکی شهید بهشتی با جایگاه ۲۵۱-۳۰۰ رتبه دوم، علوم پزشکی ایران با جایگاه ۳۵۰-۳۰۱ رتبه سوم را کسب کردند.

در رشته بیوتکنولوژی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه ۱۴۶ رتبه اول، علوم پزشکی تبریز با رتبه ۱۵۸ رتبه دوم، علوم پزشکی شهید بهشتی با رتبه ۱۸۷ رتبه سوم را کسب کردند.

حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی Agricultural and Veterinary Sciences

فاضل زاده ادامه داد: در رشته کشاورزی، جنگلداری و شیلات دانشگاه تربیت مدرس با رتبه ۱۶۷، دانشگاه تهران با رتبه ۱۸۴، دانشگاه صنعتی اصفهان با رتبه ۲۴۰ و دانشگاه ارومیه با رتبه ۲۴۱ به ترتیب رتبه اول تا چهارم را کسب کردند.

در رشته علوم دامپزشکی دانشگاه تهران موفق به کسب رتبه ۱۴۰ شد که تنها دانشگاه کشور در این رشته است.

در رشته بیوتکنولوژی کشاورزی دانشگاه تهران با رتبه ۱۹۶و دانشگاه تربیت مدرس با رتبه ۲۴۳ به ترتیب رتبه اول و رتبه دوم را کسب کردند.

در سایر رشته‌های علوم کشاورزی (شامل مهندسی کشاورزی، اقتصاد و سیاست‌گذاری کشاورزی، علوم و فنون غذایی) دانشگاه تهران با رتبه ۹۸، علوم پزشکی تهران با رتبه ۱۷۹، دانشگاه ارومیه با رتبه ۲۰۸ به ترتیب رتبه اول تا سوم کشور را کسب کردند.

در رشته علوم دام و لبنیات تنها دانشگاه تهران دارای رتبه ۱۰۳ است.

رشته‌های حوزه علوم اجتماعی Social Sciences

فاضل زاده در خصوص نتایج رتبه‌بندی در حوزه علوم اجتماعی افزود: در رشته اقتصاد و تجارت دانشگاه تهران با جایگاه ۳۰۰-۲۵۱ و علم و صنعت ایران با جایگاه ۷۰۰-۶۰۱ تنها دانشگاه‌های کشور در این رشته هستند.

در رشته آموزش دانشگاه علوم پزشکی تهران با جایگاه ۴۵۰-۴۰۱ رتبه اول و دانشگاه علوم پزشکی ایران و علوم پزشکی اصفهان با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱ با رتبه دوم تنها دانشگاه‌های کشور در این رشته هستند.

در رشته روانشناسی و علوم شناختی دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه تهران با جایگاه ۵۰۰-۴۵۱ تنها دانشگاه‌های کشور در این رشته هستند.

در رشته جغرافیای اجتماعی و اقتصادی تنها دانشگاه تهران موفق به کسب جایگاه ۴۰۰ -۳۵۱ شده است.

جزییات بیشتر در مورد نتایج رتبه بندی موضوعی جهانی ISC- 2023 در رشته‌های مختلف اینجا قابل مشاهده است.

حضور کشورهای اسلامی در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳

فاضل زاده در ادامه در خصوص حضور کشورهای اسلامی در رتبه‌بندی موضوعی جهانی ISC-۲۰۲۳ گفت: به دلیل اهمیت جایگاه علم و فناوری در تمام حوزه‌های موضوعی، سند علم و فناوری ۱۰ ساله کشورهای عضو OIC (۲۰۱۶-۲۰۲۶) در سال ۲۰۱۷ به تصویب وزرا و سران کشورهای اسلامی رسید. بر اساس سند ۱۰ ساله علم و فناوری و نوآوری کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی تا سال ۲۰۲۶، در این سند ۱۰ ساله حضور حداقل ۵۰ دانشگاه کشورهای اسلامی در جمع ۵۰۰ دانشگاه‌های برتر جهان تا سال ۲۰۲۵ مطابق با معیارهای نظام‌های رتبه‌بندی جهانی به‌عنوان یکی از اهداف بیان‌شده است.

وی ادامه داد: در این سند ذکرشده است که «آموزش دانشگاهی در کشورهای عضو باید از موضوعات ابتدایی نظیر توجه صرف به افزایش ورودی دانشگاه‌ها، جذب بیشتر اعضای هیئت‌علمی و افزایش انتشارات فراتر برود. در حقیقت لازم است بر روی تولید دانش به‌روز، ارائه آموزش کیفی، گسترش ارتباطات بین‌المللی و نیز افزایش تأثیرگذاری اجتماعی متمرکز شود.»

فاضل زاده تأکید کرد: سند علم و فناوری ۱۰ ساله کشورهای عضو OIC، سازوکاری را ارائه می‌دهد که هدف آن ایجاد قابلیت و ظرفیت جمعی برای توسعه طیف وسیعی از موضوعات است که از آن جمله می‌توان به موضوع آب، غذا، کشاورزی، انرژی، علوم پایه و کاربردی و نیز مبحث تقویت ارتباطات و تعاملات بین‌المللی با نهادهای پیشرو علمی جهان اشاره کرد.

وی ادامه داد: ازجمله موضوعاتی که در این سند به آن اشاره‌شده است ریاضیات و فیزیک، زیست‌شناسی، زیست‌فناوری و علوم شیمی و موضوعات وابسته است که برای کل جامعه منافع بی‌شماری دارد. که توصیه‌شده است این علوم در سطح کشورهای اسلامی ارتقا یابد و بدین منظور سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها انجام پذیرد و آموزش و پژوهش در این حوزه‌ها موردتوجه قرار گیرد.

در رتبه‌بندی حوزه موضوعی جهانی ISC- ۲۰۲۳ سایر کشورهای اسلامی نیز به‌خوبی ظاهر شدند.

در حوزه علوم طبیعی تعداد ۴۵ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور ایران با ۱۲ دانشگاه و مصر با ۷ دانشگاه را در این حوزه موضوعی داشته‌اند. بهترین رتبه کسب‌شده در این حوزه متعلق به کشور عربستان سعودی با رتبه ۱۵۰ بوده است.

در حوزه مهندسی و فناوری تعداد ۵۹ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور ایران با ۱۵ دانشگاه، مصر با ۱۰ دانشگاه و مالزی با ۹ دانشگاه است. بهترین رتبه کسب‌شده در این حوزه متعلق به کشور عربستان سعودی با رتبه ۷۰ بوده است.

در حوزه علوم پزشکی و بهداشت تعداد ۵۶ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور ترکیه با ۱۶ دانشگاه است. بعد از ترکیه کشورهای ایران با ۱۳ دانشگاه و مصر با ۸ دانشگاه بیشترین حضور را در این حوزه موضوعی داشته‌اند. ضمناً بهترین رتبه کسب‌شده در این حوزه مربوط به عربستان سعودی و برابر با ۲۴۹ بوده است.

در حوزه علوم کشاورزی و دامپزشکی تعداد ۸۵ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشورهای ایران و ترکیه به ترتیب با ۱۶ و ۱۵ دانشگاه است و پس‌ازآن مصر و پاکستان با ۱۳ و ۱۲ دانشگاه بیشترین حضور را در این حوزه موضوعی داشته‌اند. بهترین رتبه کسب‌شده در این حوزه برابر با ۲۸ مربوط به کشور عربستان سعودی بوده است.

در حوزه علوم اجتماعی تعداد ۲۰ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور مالزی با ۷ دانشگاه است. ضمناً بهترین رتبه کسب‌شده در این حوزه برابر با ۳۱۸ و مربوط به کشور عربستان سعودی بوده است.

در حوزه علوم انسانی و هنر تعداد ۱۱ دانشگاه از کشورهای اسلامی حضور داشتند که بیشترین تعداد مربوط به کشور مالزی و ترکیه هرکدام با ۵ و ۳ دانشگاه است. کشورهای ایران، لبنان و نیجریه نیز هرکدام با ۱ دانشگاه در این حوزه موضوعی حضورداشته‌اند. بهترین رتبه کسب‌شده در این حوزه متعلق به کشور مالزی با رتبه ۲۴۵ بوده است.

تعداد دانشگاه‌های کشورهای اسلامی در این رتبه‌بندی در هرکدام از حوزه‌های موضوعی در جدول ۶ نشان داده‌شده است.