خوشه ها یک گروه نزدیک از نظر جغرافیایی از شرکت های به هم مرتبط و موسسات مربوط در یک زمینه خاص هستند که به طور بالقوه ای به علت مزیت های یک جا بودن نظیر شبکه ها، دانش خارجی، تغییر پذیری سرمایه انسانی و غیره بهره ورتر از دیگر شرکت ها هستند. امروزه توسعه از طریق خوشه ها نقش محوری و بارزی در سیاستهای اقتصادی و صنعتی کشورهای توسعه یافته ایفا می نماید. تراکم جغرافیایی می تواند به طور بالقوه ای به شرکت های کوچک در غلبه بر محدودیت های مربوط به اندازه و افزایش توسعه تکنولوژی و ارتقاء توانایی های خود برای رقابت در بازارهای محلی و جهانی کمک کند. نزدیکی جغرافیایی همچنین امکاناتی را برای شرکت های محلی و بین شرکت ها و از طریق موسسات محلی ایجاد می کند. در این مقاله خوشه مرکبات استان مازندران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و نقاط قوت و ضعف به علاوه فرصت ها و تهدیدات آن توسط خبرگان در چندین حوزه ارائه شده است و پس از ترسیم نمودار پارتو برای هر یک از حوزه های تحت بررسی، مهمترین عوامل موثر بر خوشه ها شناسایی و ماتریسSWOTارائه شده است. در ادامه نیز استراتژی های افزایش بهره وری و بهینه سازی استفاده از منابع و عوامل تولید، ارتقای کیفیت از طریق استاندارد سازی محصول و در نهایت توسعه بازار به عنوان استراتژی های برتر انتخاب شده و سپس اهداف توسعه خوشه به همراه اجزاء هر یک از اهداف و چگونگی دستیابی به این اهداف به علاوه شاخص های پایش آنها نیز ارائه شده است فرمت مقاله: pdfهمراه با لوگوی کنفرانس