پایان هزاره دوم و آغاز هزاره سوم را پایان عصر اشتغال‌های رسمی می‌دانند. در دیدگاه‌های توسعه‌ای و محیطی احیاء مجدد روستا، خصوصاً به‌وسیله کارآفرینی صنایع خرد، عامل پایداری و تداوم حیات روستاها در کنار شهرها به‌عنوان منابع و مراکز مولد و دارای قابلیت‌های توسعه همه جانبه می‌باشد. از طرفی به‌دلیل وجود منابع طبیعی و قابل توسعه به‌وسیله زیر ساخت‌های مناسب خصوصاً فن‌آوری‌ها و صنایع جدید و ارتباطات می‌توان در مقوله اشتغال و حیات دوباره روستاها و حتی مهاجرت معکوس شهر به روستا تمهیداتی اتخاذ کرد. این مقاله ضمن بررسی توسعه پایدار و توسعه پایدار روستایی با تأکید بر کارآفرینی و اشتغال، به تجارب چند کشور موفق می‌پردازد و با استفاده از مدل‌های بومی شده که ناظر بر تحلیل منابع و فرصت‌هاست، در نهایت مدل بومی جامع اشتغال، کارآفرینی و صنایع خرد و متوسط روستایی مناسب تعلیم اقلیم بومی (با رویکرد به صلیب کشوری) و هم‌چنین راه‌کار‌های اجرایی آن‌را ارایه می‌کند.